Opis metody
Kruszenie kamieni falami uderzeniowymi wyzwalanymi pozaustrojowo (extracorporeal shock wave lithotripsy - ESWL) jest obecnie metodą pierwszego wyboru w 85% przypadków kamicy układu moczowego.
Zabieg przeprowadza się przy użyciu litotryptorów - urządzeń wytwarzających fale uderzeniowe i skupiających ich energię na bardzo małej powierzchni. Fale są ogniskowane za pomocą zwierciadła lub soczewki akustycznej. Chorego układa się do zabiegu tak, aby kamień poddawany litotrypsji znalazł się w miejscu skupienia fal. Fale mają charakter fal akustycznych. Impuls ciśnieniowy fali uderzeniowej zogniskowany na kamieniu powoduje powstanie w nim naprężeń ściskających oraz rozciągających, które prowadzą do jego dezintegracji.
Film pokazujący kruszenie kamieni metodą ESWL.
Twórcą ESWL jest prof. Christian Chaussy. Pierwszy litotryptor skonstruowano w Monachium dzięki współpracy urologów z Uniwersytetu Ludwiga Maximilliana z naukowcami sekcji medycznej Koncernu Dorniera, a pierwsza litotrypsja odbyła się w lutym 1980r. Pierwszy seryjny model litotryptora powstał w 1983r. Był to aparat Dorniera HM3 (human model 3) - duże, kłopotliwe w obsłudze urządzenie, gdyż dla przeprowadzenia litotrypsji należało chorego umieścić w wannie wypełnionej wodą. Falę uderzeniową uzyskiwano przez wyładowanie elektryczne między dwoma biegunami elektrody umieszczonej w tym samym, co chory zbiorniku wodnym. Namiar odbywał się przy pomocy techniki rentgenowskiej. Zabieg był bolesny, przeprowadzano go w znieczuleniu ogólnym.
Metoda zyskała błyskawiczne uznanie oraz popularność i już w 3 lata później pracowało w świecie 180 ośrodków wyposażonych w litotryptor Dorniera HM3. Równie szybko postępowała modyfikacja litotryptorów oraz ewolucja metody, zarówno co do wskazań, jak i techniki przeprowadzania zabiegu. Powstały urządzenia drugiej, trzeciej, a obecnie czwartej generacji
Wyeliminowano przede wszystkim kłopotliwe zanurzenie pacjenta w kąpieli wodnej, wprowadzając tzw. kąpiel częściową (jedynie bok pacjenta zanurzony był w specjalnym zbiorniku), a w maszynach ostatniej generacji już tylko tzw. połączenie suche.
Oprócz klasycznego rentgenowskiego systemu obrazowania wprowadzono system ultrasonograficzny, a w ostatnich litotryptorach oba jednocześnie. Możliwa jest obserwacja zabiegu w czasie rzeczywistym przez głowicę usg, a nawet lampę rtg umieszczoną w osi działania fali. Wprowadza się coraz więcej udoskonaleń monitorujących położenie kamienia (aby wyeliminować impulsy niecelne), jak również ułatwiających ocenę stopnia jego dezintegracji.
Z różnych proponowanych systemów generowania fali w większości litotryptorów stosuje się 3 podstawowe:
EH - elektrohydrauliczny (zwany także iskrowym)
PF - piezoelektryczny
EM - elektromagnetyczny
W naszym urządzeniu fala wytwarzana jest w efekcie synchronicznego pobudzenia elektrycznego zespołu przetworników piezoelektrycznych (kryształów), umieszczonych po wewnętrznej stronie sferycznej czaszy ogniskującej; generatory te pozwalają na regulację kształtu impulsu fali uderzeniowej, jak również natężenia tej fali w ognisku.
Zabieg trwa około 40 minut, w kierunku kamienia zostaje wysłane od 2400 do 3000 impulsów słyszalnych jako stukanie. Po krótkim odpoczynku pacjent jest wypisywany do domu tego samego dnia.